Dosha’s

Wat zijn dosha’s?

Dosha’s zijn concepten uit de Ayurveda, die gebaseerd zijn op het idee dat ieder mens een unieke combinatie van energieën in zich heeft. Misschien ben je ook wel bekend met de vijf elementen – ruimte, lucht, vuur, water en aarde – die volgens de holistische begrippen uit energie en stof bestaan.

De elementen komen in onszelf, maar ook in de rest van de natuur samen in de vorm van dosha’s. Deze energetische krachten bevinden zich in elke cel, beheersen zo alle processen en zijn in én om ons heen. Zo beheersen de dosha’s verschillende lichamelijke en geestelijke functies en beïnvloeden ze hoe je lichaam werkt en reageert op externe prikkels.

Welke dosha’s zijn er?

De energietypes worden onderverdeeld in drie hoofd-dosha’s: Vata, Pitta en Kapha. Vata is te vergelijken met wind en bestaat uit de elementen lucht en ruimte. Pitta is vergelijkbaar met de zon en brengt vuur en water samen, terwijl Kapha te vergelijken is met de maan en uit de elementen aarde en water bestaat. Dit zijn de voornaamste kenmerken per dosha:

Vata

• Vata staat voor beweging, flexibiliteit en creativiteit.
• Mensen met een Vata-dominante constitutie zijn vaak snel, licht en energiek.
• Ze zijn gevoelig voor droogte, koude, en kunnen last hebben van angst of rusteloosheid als ze uit balans zijn.

Pitta

• Pitta staat voor transformatie, hitte en vertering.
• Mensen met een Pitta-dominante constitutie zijn vaak doelgericht, scherp van geest, en hebben een sterke spijsvertering.
• Bij een onbalans kunnen ze last krijgen van woede, prikkelbaarheid en ontstekingen.

Kapha

• Kapha staat voor stabiliteit, rust, en structuur.
• Kapha-dominante mensen hebben een kalm, stabiel en zorgzaam karakter.
• Wanneer Kapha uit balans is, kan dit leiden tot lethargie, traagheid en gewichtstoename.

Hoe bepaal je je dosha?

Bij je geboorte krijgt je alle drie de dosha’s mee, maar ze komen bij iedereen op een andere manier samen. Dat maakt je uniek. Ayurveda gelooft dat iedereen een unieke combinatie van deze drie dosha’s heeft, waarbij vaak één of twee dosha’s dominanter zijn. Dat is je individuele constitutie.

Deze constitutie staat vast en bepaalt hoe je reageert op je omgeving. Heb je bijvoorbeeld een overheersende Pitta constitutie, dan ben je gevoeliger voor veranderingen in de elementen die in verband staan met de Pitta-dosha. De balans van alle dosha’s bepaalt je lichamelijke en geestelijke gezondheid. Onbalans in de dosha’s kan leiden tot ziektes, en het doel van Ayurveda is om deze energieën weer in evenwicht te brengen met behulp van dieet, levensstijl, kruiden en andere therapieën.

Ben je benieuwd naar jouw unieke constitutie? Je kunt online verschillende tests vinden om jouw dosha vast te stellen, zoals deze.

Hoe blijven de dosha’s in evenwicht?

Je constitutie blijft onveranderd, maar door externe en interne veranderingen kan je wel uit balans raken. Onbalans in de dosha’s komt bijvoorbeeld regelmatig voor door ontevredenheid in lichaam en geest. Dit vormt de oorzaak van allerlei fysieke en mentale ziektes. Om de dosha’s in balans te houden, volgt de Ayurveda het principe dat je lichaam, geest en omgeving met elkaar in harmonie moeten zijn. Een dosha kan uit balans raken door verschillende factoren, zoals je dieet, levensstijl, stress, klimaat of zelfs emoties. Hier zijn enkele manieren waarop je de balans van de dosha’s kunt versterken:

1. Aanpassen van voeding

Een van de belangrijkste manieren om je dosha’s in balans te houden is door het aanpassen van je dieet. Voedsel heeft eigenschappen die direct invloed hebben op de dosha’s. Hieronder vind je tips voor hoe je voeding kunt gebruiken om elke dosha te balanceren:

• Vata-balans (lucht en ether, licht, droog, koud):
  Kies warme, vochtige en voedzame gerechten zoals soepen, stoofpotjes, en goed gekookte granen. Vermijd koude, rauwe, droge en lichte voedingsmiddelen zoals rauwe salades, koude dranken en te veel droge snacks. Gebruik verwarmende kruiden zoals gember, kaneel en komijn.
• Pitta-balans (vuur en water, heet, scherp):
  Eet verkoelende, hydrerende voedingsmiddelen zoals fruit, groenten en volle granen. Vermijd te veel pittig, zuur of gefrituurd voedsel, wat Pitta verder kan verhitten. Koelende kruiden zoals koriander, munt en venkel zijn goed voor Pitta.
• Kapha-balans (aarde en water, zwaar, traag):
  Eet licht, droog en warm voedsel zoals peulvruchten, groentesoepen en geroosterde granen. Vermijd zware, olieachtige of suikerrijke voedingsmiddelen, die Kapha verzwaren. Kruiden zoals zwarte peper, kurkuma en mosterd kunnen helpen Kapha te stimuleren.

2. Levensstijl en dagelijkse routine

Naast voeding speelt een evenwichtige levensstijl een belangrijke rol in het balanceren van de dosha’s.

• Voor Vata:
  Een regelmatige dagelijkse routine is essentieel. Eet, slaap en werk op vaste tijden. Vermijd overmatige prikkels, zoals lawaai of stressvolle situaties. Meditatie, yoga en rustige bewegingen zoals wandelen kunnen helpen Vata te kalmeren.
• Voor Pitta:
  Neem regelmatig pauzes en zorg voor ontspanning om oververhitting (mentaal en fysiek) te voorkomen. Zorg voor koele, rustige omgevingen, en neem de tijd om af te koelen na inspanning. Oefeningen zoals zwemmen, yoga of wandelen in de natuur zijn heel geschikt voor Pitta.
• Voor Kapha:
  Stimuleer jezelf met nieuwe, energieke activiteiten en verander regelmatig je routine. Beweging is belangrijk voor Kapha, dus kies voor intensievere vormen van beweging zoals joggen of krachttraining. Vermijd te veel slapen en zorg dat je vroeg opstaat om lethargie te voorkomen.

3. Omgeving en klimaat

Het klimaat en de seizoenen kunnen je dosha’s ook beïnvloeden:

• Vata: Vata raakt snel uit balans in koud, droog en winderig weer. Warme kleding en een comfortabele, beschermde omgeving helpen Vata te kalmeren.
• Pitta: Hete, vochtige omgevingen kunnen Pitta verstoren. Zoek naar koele, schaduwrijke plekken en draag lichte, ademende kleding.
• Kapha: Vochtige, koude omgevingen kunnen Kapha verhogen. Zoek naar droge, warme omgevingen en draag lichte kleding om je lichaam te stimuleren.

4. Meditatie en ademhalingsoefeningen

Stress en emoties hebben een directe impact op je dosha’s, en meditatie en ademhalingsoefeningen kunnen helpen om de geest te kalmeren en te centreren.

• Vata: Langzame, diepe ademhalingsoefeningen en rustige meditatie helpen om rust en stabiliteit te brengen.
• Pitta: Verkoelende pranayama (ademhalingstechnieken) zoals Sheetali kunnen helpen om overmatige hitte te verminderen.
• Kapha: Stimulerende ademhalingsoefeningen zoals Kapalabhati kunnen Kapha energie geven en stagnatie doorbreken.

5. Kruiden en supplementen

Ayurveda maakt gebruik van verschillende kruiden en supplementen om de dosha’s te ondersteunen:

• Vata: Kalmerende en voedende kruiden zoals ashwagandha, zoethout en gember.
• Pitta: Verkoelende kruiden zoals brahmi, amla (Indiase kruisbes) en koriander.
• Kapha: Stimulerende kruiden zoals gember, kurkuma en cayennepeper.

Door deze elementen toe te passen in je dagelijkse leven, kun je de dosha’s in balans houden en voorkomen dat je lichaam en geest uit evenwicht raken.

Deeprelax meditaties voor je dosha’s

Bij House of Deeprelax hebben we bijna 100 unieke meditaties voor elke behoefte en ieder moment. Zo kun je kiezen uit een meditatie om je emoties te reguleren, een wandelmeditatie opzetten tijdens je blokje om of diep ontspannen tijdens een yoga nidra sessie. We hebben zelfs Deeprelax Nidra sessies die specifiek zijn afgestemd op de dosha’s en je in circa 45 minuten ondersteunen om in balans te komen of te blijven.