Emoties

Wat zijn emoties?

Een emotie is een complexe reactie van het lichaam en de geest op een gebeurtenis of prikkel, die bepaalde lichamelijke sensaties, gedachten en gedragingen oproept. Ze helpen ons om onszelf en de wereld om ons heen te begrijpen en geven richting aan ons gedrag. Ze zijn evolutionair ontstaan om ons te helpen overleven, door ons bijvoorbeeld te waarschuwen voor gevaar of ons te stimuleren om sociaal contact op te zoeken.

Deze gevoelens komen voort uit het limbische deel van het brein, dat de omgeving continu scant met behulp van de zintuigen (ruiken, horen, voelen, zien en proeven) en daar een een emotie aan koppelt die wordt opgeslagen in het emotionele geheugen. Positieve en negatieve herinneringen aan gebeurtenissen worden daar opgeslagen. Daardoor roepen soortgelijke situaties, soortgelijke emoties op en reageren we op een manier die we in een soortgelijke situatie hebben aangeleerd. Onze emoties spelen zo een grote rol in wat je voelt in je lichaam, wat je denkt en hoe je je gedraagt.

Verschillende soorten emoties

Emoties worden vaak onderverdeeld in basisemoties zoals vreugde, verdriet, angst, woede, verrassing en walging. Deze gevoelens worden als universeel beschouwd, wat betekent dat mensen ze wereldwijd op een vergelijkbare manier ervaren. Meer complexe gevoelens, zoals schaamte of trots, zijn vaak een combinatie van basisemoties en kunnen ook cultureel bepaald zijn.

Emoties kunnen worden ingedeeld in verschillende soorten en categorieën, vaak gebaseerd op hun functie, intensiteit, en de manier waarop ze ons gedrag beïnvloeden. Een veelgebruikte indeling is die van basis- en complexe emoties.

1. Basisemoties

Basisemoties zijn universeel, komen in alle culturen voor en worden vaak geassocieerd met een herkenbare gezichtsuitdrukking. Volgens psycholoog Paul Ekman zijn er zes:

• Vreugde: Het gevoel van plezier, tevredenheid, en blijdschap. Het motiveert ons om positieve ervaringen te zoeken en relaties op te bouwen.
• Verdriet: Een emotie die optreedt bij verlies of teleurstelling, zoals het verlies van een geliefde of een mislukte poging. Verdriet helpt ons om met verlies om te gaan en steun te zoeken.
• Angst: Een gevoel van onrust of bezorgdheid, vaak als reactie op een mogelijke dreiging. Angst motiveert ons om gevaar te vermijden en beschermingsmaatregelen te nemen.
• Woede: Een krachtige emotie die optreedt wanneer we ons bedreigd, gekwetst of onrechtvaardig behandeld voelen. Woede kan ons motiveren om onszelf te verdedigen of verandering na te streven.
• Verrassing: Een kortstondige emotie die ons alert maakt op nieuwe of onverwachte gebeurtenissen. Verrassing helpt ons om snel te reageren op nieuwe informatie.
• Walging: Een afkeer die optreedt bij dingen die vies, schadelijk of onacceptabel lijken. Walging beschermt ons tegen potentieel gevaarlijke of schadelijke stoffen en situaties.

2. Complexe emoties

Dit zijn vaak combinaties van basisemoties en kunnen variëren afhankelijk van de situatie en cultuur. Ze ontstaan vaak in sociale situaties en zijn niet altijd universeel. Enkele voorbeelden zijn:

• Schaamte: Een gevoel van ongemak of vernedering dat vaak voortkomt uit het idee dat we niet aan sociale of morele verwachtingen voldoen.
• Schuldgevoel: De emotie die we voelen wanneer we iets verkeerds hebben gedaan of iemand hebben gekwetst. Schuldgevoel kan ons motiveren om verontschuldigingen aan te bieden of ons gedrag te veranderen.
• Trots: Een positieve emotie die voortkomt uit het bereiken van iets waardevols of belangrijk in de ogen van onszelf of anderen.
• Jaloezie: Een emotie die ontstaat wanneer we ons bedreigd voelen door de mogelijke winst of aandacht die iemand anders ontvangt, vooral op het gebied van relaties of status.
• Empathie: Het vermogen om de emoties van anderen te voelen en te begrijpen. Empathie kan leiden tot medeleven en helpend gedrag.
• Liefde: Een sterke emotionele band met iemand, vaak gemengd met gevoelens van vreugde, verbondenheid en zorgzaamheid. Liefde kan een combinatie van meerdere basisemoties bevatten.

Er zijn verschillende manieren om emoties onder te verdelen, zo worden ze ook vaak teruggebracht naar de 4 kernemoties: vreugde, verdriet, angst en boosheid.

Hoe werken emoties in je systeem?

Een emotie ontstaat niet zomaar. Elke emotie heeft zijn eigen doorlooptijd, intensiteit en een unieke invloed op het gedrag. Extreme woede heeft bijvoorbeeld een kortere doorlooptijd dan het ervaren van verliefdheid. Ieder mens reageert anders op de gevoelens die omhoog komen, dit is mede afhankelijk van je emotionele geheugen. Een andere manier om ze te onderscheiden is dan ook in primaire en secundaire emoties.

Primaire emoties zijn directe, instinctieve reacties op een gebeurtenis. Bijvoorbeeld: je voelt angst als je onverwacht een hard geluid hoort. Secundaire emoties ontstaan als reactie op een primaire emotie of situatie, vaak nadat we erover hebben nagedacht. Bijvoorbeeld: je ervaart schaamte als je je realiseert dat je angst misschien niet terecht was. Primaire emoties duren vaak kort en kunnen al in 90 seconden door je systeem heen bewegen. Secundaire emoties kunnen lang aanhouden, omdat de ratio erbij betrokken raakt en ze als het ware de primaire emoties afdekken.

In de psychiatrie wordt een doorloop van gevoelens vaak vergeleken met een gasfornuis. Het begint meestal bij het laagste pitje en naarmate een triggerende gebeurtenis langer duurt zal de emotie oplopen naar een grotere gaspit. Er kunnen echter verschillende emotionele verstoringen ontstaan door bijvoorbeeld trauma, stress, depressie en angst.

Hierdoor kan het voorkomen dat de gaspitten niet meer goed gebruikt worden, wat een emotieregulatiestoornis genoemd wordt. Personen met deze stoornis kunnen een emotie niet goed meer doorlopen en doseren. Vaak beginnen hun emoties direct bij de grootste gaspit. Door trainingen of behandelingen bij een gediplomeerd psychiater of psycholoog is deze emotieregulatiestoornis vaak goed te behandelen. Er zijn echter uitzonderingen waarbij het erg lastig is om emoties onder controle te krijgen, zoals bij mensen met ADHD, een eetstoornis of een persoonlijkheidsstoornis.

Zo zorg je voor emotieverwerking

Voor een groot deel worden emoties dus automatisch door je systeem aangestuurd. Het kan daardoor soms voelen alsof je er geen controle over hebt, maar dat is niet helemaal waar. Het zijn eigenlijk boodschappers van je systeem, die jou iets duidelijk willen maken. Als je die signalen negeert, dan blijft energie van de hormonen en fysieke reacties in je systeem achter en slaat je lichaam dit op in je bindweefsel en spieren. Zo ontstaan emotionele blokkades. Door naar je gevoelens te leren luisteren kun je ze op een gezonde manier verwerken. Dit zijn een aantal tips voor emotieverwerking:

Bewustwording en acceptatie

Erken je emoties zonder oordeel. Probeer niet meteen te reageren, maar observeer wat je voelt en accepteer dat de emotie er mag zijn.

Ademhaling en meditatie

Gebruik een ademhalingstechniek of meditatie om je lichaam en geest te kalmeren. Langzaam in- en uitademen helpt om de intensiteit van wat je voelt te verlagen. En met emotie meditaties kun je je emoties op een gezonde manier reguleren.

Gedachten herstructureren

Onderzoek de gedachten die de emotie voeden. Vraag jezelf af of je gedachten realistisch zijn en plaats daar een meer realistische kijk op de situatie tegenover.

Gebruik time-outs

Als een emotie overweldigend is, neem dan afstand. Verlaat even de situatie of doe iets anders om helderheid en rust te krijgen.

Positieve afleiding

Doe iets dat je prettig vindt – muziek luisteren, tekenen, een wandeling – om uit je hoofd te komen en een emotionele reset te creëren.

Zelfcompassie

Wees mild voor jezelf als je een intense emotie ervaart. Oefen positieve zelfspraak en herinner jezelf eraan dat het normaal is om te voelen.

Emotie meditaties bij House of Deeprelax

De afgelopen jaren zijn er veel onderzoeken geweest naar de invloed van meditatie op emoties. Het is bewezen dat mediteren niet alleen invloed heeft op je lichaam en geest op het moment dat je een emotie ervaart maar ook in hoe je in het dagelijks leven met je gevoelens omgaat. Door regelmatig te mediteren veranderen bepaalde neurale paden en patronen in de hersenen, waardoor je ook ná een meditatiesessie anders op emoties kan reageren.

Bij House of Deeprelax hebben we bijna 100 unieke meditatie sessies die jou helpen om stress te verminderen, emoties te reguleren en patronen te doorbreken. Probeer bijvoorbeeld eens Deeprelax Yoga Nidra om je hersenstaat te transformeren of een Relax sessie voor emotieregulatie.